2.1 Alliander NV, Arnhem
De participatie in Alliander NV is in 2009 ontstaan na de splitsing van Nuon NV in een productie- en leveringsbedrijf (Nuon Energy dat is overgenomen door Vattenfall) en een netwerkbedrijf (Alliander NV). Alliander zorgt voor de distributie van gas en elektriciteit in grote delen van Nederland, waaronder Fryslân. Het openbaar belang van het aandeelhouderschap van de netbeheerders is verankerd in de wet. De aandelen dienen wettelijk in publieke handen te blijven.
Programma |
Provinciefinanciën |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde E. Folkerts) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
Resultaat |
Netto resultaat 2021: € 300 mln. Netto resultaat 2022: € 236 mln. |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte)
|
Provincie Fryslân bezit 12,65% van de aandelen.
Dividend 2021: € 12,8 mln. Dividend 2022: € 10,4 mln.
Provincie Fryslân heeft in 1992 een niet aflosbare achtergestelde lening verstrekt aan een rechtsvoorganger van Alliander (de PEB/ PEGM). De lening heeft een omvang van € 31,8 mln. en Alliander betaalt hierover jaarlijks 8% rente. Alliander heeft aangegeven van de lening af te willen. Over de voorwaarden waaronder Alliander de lening mag aflossen is in april 2023 overeenstemming bereikt; de lening eindigt per 31 december 2028.
De grootschalige investeringen in de netten van Liander (100% dochter van Alliander) zijn in de afgelopen jaren sterk gestegen. In 2022 is er € 1,2 miljard geïnvesteerd (2021 € 1,0 miljard) en de komende jaren zal het jaarlijkse investeringsbedrag nog verder gaan oplopen.
Door de combinatie van sterk toenemende investeringen en lange terugverdientijden (van circa 40 jaar) neemt de financieringsbehoefte van Alliander sterk toe. De investeringen worden voornamelijk gefinancierd met vreemd vermogen (bankfinancieringen), maar er moet een zekere solvabiliteit worden gehandhaafd door voldoende eigen vermogen aan te houden.
Alliander heeft in 2021 een kapitaalversterking aan haar aandeelhouders gevraagd van € 600 mln. [in de vorm van een reverse converteerbare hybride obligatielening]. De provincie heeft eind 2021 besloten een bedrag van € 76,5 mln. aan Alliander te verstrekken.
Er zijn door de netwerkbedrijven Aliander, Enexis en Stedin, samen met een afvaardiging van aandeelhouders, gesprekken gevoerd met het Rijk over een toekomstige kapitaalversterking vanuit het Rijk. In november 2022 is er een onderhandelingsakkoord bereikt over het afsprakenkader (project Nachtwacht).
In het afsprakenkader staan de uitgangspunten voor een eventuele kapitalisatie vanuit het Rijk. Na de ondertekening door Alliander wordt een toekomstige participatie van het Rijk mogelijk. Alliander zal, in geval van een voorziene kapitaalbehoefte, eerst haar aandeelhouders om extra kapitaal vragen en pas daarna het Rijk benaderen.
De aandeelhouders hebben Alliander in de AvA in april 2023 toestemming gegeven om het afsprakenkader te mogen ondertekenen. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2021: € 4,5 miljard Eigen vermogen 31-12-2022: € 4,6 miljard
Solvabiliteit 31-12-2021: 53,8% Solvabiliteit 31-12-2022: 49,0% |
Financiële risico’s provincie |
Een toekomstige versterking van het eigen vermogen van de netbeheerders vanuit het Rijk, kan gevolgen hebben voor de zeggenschaps- verhoudingen en de hoogte van het dividend. |
2.2 Vitens NV, Zwolle
Vitens NV is het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland en levert topkwaliteit drinkwater aan 5,4 miljoen mensen en bedrijven in de provincies Fryslân, Flevoland, Gelderland, Utrecht en Overijssel. Het openbaar belang van het aandeelhouderschap is verankerd in de wet. Op grond van de wet dienen de aandelen in overheidshanden te blijven.
Doelstelling: Als Fryslân willen we in het kader van het publieke belang een sterke rol als aandeelhouder in Vitens met als doel ‘Fries water in Friese handen’. Daarnaast wil de provincie de positie die het inneemt op het gebied van water (technologie) met een maximale inzet behouden en zo mogelijk uitbreiden, inclusief het behoud van werkgelegenheid.
Programma |
Provinciefinanciën |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde F. Douwstra) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
|
Resultaat |
Bedrijfsresultaat 2021: € 44,6 mln. Bedrijfsresultaat 2022: € 33,9 mln.
Netto resultaat 2021: € 19,4 mln. Netto resultaat 2022: € 8,2 mln. |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie bezit ongeveer 13% van de aandelen.
Dividenduitkering 2021: € 0 Dividenduitkering 2022: € 0 |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2021 € 600 mln. Eigen vermogen 31-12-2022 € 650 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2021 € 1.388 mln. Vreemd vermogen 31-12-2022 € 1.447 mln.
Solvabiliteit per 31-12-2022: 31% |
Financiële risico’s provincie |
Geen |
2.3 BNG Bank NV, Den Haag
Relevante wetswijzigingen en de Nederlandse Corporate Governance Code zijn voor BNG Bank aanleiding geweest om de statuten te actualiseren en moderniseren. Bij die gelegenheid is met ingang van 27 augustus 2018 de naam 'BNG Bank N.V.' nu ook in de statuten vastgelegd als vervanging van de statutaire naam 'N.V. Bank Nederlandse Gemeenten'.
De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijke belang. De bank beoogt met gespecialiseerde financiële dienstverlening tegen zo laag mogelijke kosten bij te dragen aan maatschappelijke voorzieningen voor burgers. De doelstelling voor de provincie is te behalen resultaat op beleggingen.
Programma |
Provinciefinanciën |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde E. Folkerts) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
Resultaat |
Nettowinst 2021: € 236 mln. Nettowinst 2022: € 300 mln. |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie bezit 75.250 aandelen, dit is minder dan 1%.
Dividend 2021: € 171.570 Dividend 2022: € 187.780
Op 16 mei 2022 is de hybride lening van € 50 mln., die de provincie in 2015 aan BNG heeft verstrekt, afgelost. Het betreft een regulier aflossingsmoment. BNG heeft de lening niet langer nodig. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2021: € 5,1 miljard Eigen vermogen 31-12-2022: € 4,6 miljard
Vreemd vermogen 31-12-2021: € 149,1 miljard Vreemd vermogen 31-12-2022: € 112,1 miljard |
Financiële risico’s provincie |
Geen |
2.4 Nederlandse Waterschapsbank NV (NWB), Den Haag
De Nederlandse Waterschapsbank NV richt zich met haar diensten exclusief op de publieke sector. Zij financiert van oudsher waterschappen, maar ook gemeenten, provincies en aan overheid gelieerde instellingen. Doelstelling voor de provincie is te behalen resultaat op beleggingen.
Programma |
Provinciefinanciën |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde E. Folkerts) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
Resultaat |
Nettowinst 2021: € 121 mln. Nettowinst 2022: € 143 mln. |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Aandelen A (nominale waarde € 115): 24 stuks Aandelen B (nominale waarde € 460): 25 stuks Provincie Fryslân bezit minder dan 1% van de aandelen.
Dividenduitkering 2021: € 42.138 Dividenduitkering 2022: € 50.565
Op 1 september 2015 heeft provincie Fryslân een hybride lening verstrekt aan de NWB ter waarde van € 50 mln. NWB kan in 2025 de lening geheel of gedeeltelijk aflossen. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2021: € 1,9 miljard Eigen vermogen 31-12-2022: € 2,0 miljard
Vreemd vermogen 31-12-2021: € 94,1 miljard Vreemd vermogen 31-12-2022: € 72,3 miljard |
Financiële risico’s provincie |
€ 50 miljoen hybride lening; kans < 1% |
2.5 Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij NV (NOM), Groningen
Deze participatie, sinds de jaren negentig, vloeit voort uit afspraken tussen het rijk en de drie Noordelijke provincies over de economische ontwikkeling van Noord-Nederland. De vennootschap heeft als doel een bijdrage te leveren aan de verbetering van de sociaal-economische structuur en de werkgelegenheid in de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe.
Programma |
Economie en Mienskip |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde F. Douwstra) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
|
Resultaat |
2021: € 40,2 mln. 2022: € 10,8 mln. |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie Fryslân heeft 16,7 % van de aandelen in de NOM. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2021: € 140,5 mln. Eigen vermogen 31-12-2022: € 151,2 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2021: € 8,3 mln. Vreemd vermogen 31-12-2022: € 17,8 mln. |
Financiële risico’s provincie |
Het risico voor de provincie blijft beperkt tot haar kapitaal inbreng. |
2.6 Thialf Onroerend Goed BV, Heerenveen
Openbaar belang is het behoud van het ijsstadion Thialf als voorziening die voor de provincie een bijdrage levert op het gebied van economie, sport en cultuur. Thialf OG BV bezit 100 % van de aandelen van Thialf B.V. NB: Het boekjaar loopt van 1 oktober tot 30 september van enig jaar.
Programma |
Economie en Mienskip |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerden E. Folkerts & F. Wiersma) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 zijn bovengenoemde gedeputeerden portefeuillehouder |
Resultaat |
2019/2020: -/- € 1.195.000 2020/2021: € 10.960 2021/2022: -/- € 235.000 |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Sinds overname aandelen op 4-9-2013: € 4 mln.; 66,6% van het aandelenkapitaal.
Aandeelhouders lening van € 2 mln. waarvan per 30-9-2021 € 1,4 mln. is opgenomen. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 30-9-2021: € 0,1 mln. Eigen vermogen 30-9-2022: -/- € 0,2 mln.
Vreemd vermogen 30-9-2021: € 5,1 mln. Vreemd vermogen 30-9-2022: € 4,9 mln. |
Financiële risico’s provincie |
De provincie is voor 2/3 aandeelhouder en gemeente Heerenveen voor 1/3. In 2013 is € 50 miljoen geïnvesteerd in ver-/nieuwbouw en is € 1,5 mln. betaald voor de overname van de aandelen. Er is € 2,5 mln. gestoken in verbetering van de balanspositie.
In 2020 is €2 mln. door de provincie beschikbaar gesteld als hulpverleningskrediet. Hiervan is in 2020 en 2021 € 1,4 mln. opgenomen. Van dit bedrag is in 2022 bijna € 0,3 mln. terugbetaald. Dit bedrag was toegekend om de periode tot de toekenning van coronasteun te overbruggen. Dat is inmiddels gebeurd.
Thialf ontvangt vanaf 2022 jaarlijks € 542.000 compensatie van de provincie om een Dienst van Algemeen Economisch Belang in Thialf uit te voeren.
In de vergadering van 16 februari 2022 hebben Provinciale Staten besloten eenmalig € 400.000 uit te trekken voor verbeteringen op het dak van Thialf. Daarna kunnen de zonnepanelen met instemming van de verzekeraars weer aan. Hierdoor verlaagt jaarlijks het exploitatietekort van Thialf en daarmee de compensatie die de provincie als aandeelhouder aan Thialf verstrekt. De werkzaamheden zijn in juni 2022 gestart en de afronding is begin 2023. |
2.7 Friese Ontwikkelings Maatschappij BV (voorheen Doefonds), Leeuwarden
De provincie is enig aandeelhouder in de besloten vennootschap Doefonds BV. Deze BV is op 2 april 2014 opgericht. Doel is via dit fonds de regionale economie te versterken door innovatie door financiering mogelijk te maken. Eind 2017 is Doefonds BV omgezet tot FOM BV met als doel dat de FOM in 2018 ook het adres is voor het Friese bedrijfsleven als het gaat om financiering van starters, export en groei.
Programma |
Economie en Mienskip |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerde F. Douwstra) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
|
Resultaat |
Resultaat 2021: -/- € 502.338 Resultaat 2022: -/- € 2.646.286 |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Budget per thema: Innovatie maximaal € 12 mln. Groei maximaal € 12 mln. Export maximaal € 3 mln. Starters maximaal € 3,9 mln. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2021: € 9,0 mln. Eigen vermogen 31-12-2022: € 8,0 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2021: € 0,2 mln. Vreemd vermogen 31-12-2022: € 0,2 mln. |
Financiële risico's provincie |
Er wordt maximaal € 30,9 mln. uitgezet. Uitgangspunt is dat investeringen vanuit het fonds de kans hebben om de financiering terug te betalen aan het fonds. Gezien de doelgroep waarin het fonds investeert is de provinciale inbreng uit voorzorg deels voorzien. De reservering op de reserve is per budget vastgelegd. Voor Innovatie is dit op voorhand 100%. Voor de overige budgetten dient ter dekking van de risico’s de Reserve risicobuffer: Groei 33% Export 20% Starters 33% |
2.8 Fûns Skjinne Fryske Enerzjy BV (FSFE), Leeuwarden
De provincie is enig aandeelhouder in de besloten vennootschap Fûns Skjinne Fryske Enerzjy BV. Deze BV is 2 september 2014 opgericht. Doel van het fonds is het financieren van projecten op het gebied van duurzame energie.
Programma |
Ruimte en Klimaat |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerde S. Knol) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
Resultaat |
Resultaat 2021: € 33.000 Resultaat 2022: € 116.000 |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Maximaal € 90 mln. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2021: € 16,4 mln. Eigen vermogen 31-12-2022: € 18,6 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2021: € 33,9 mln. Vreemd vermogen 31-12-2022: € 39,1 mln. |
Financiële risico’s provincie |
FSFE is in het jaar 2013/2014 ontwikkeld en aanbesteed. In januari 2022 is het nieuwe Energieprogramma Fryslân 2022-2025 vastgesteld en heeft Provinciale Staten ingestemd met een aantal uitgangspunten voor FSFE. Bij de start van het fonds is uitgegaan van 100% revolverendheid en die verwachting is niet veranderd.
Voor de zekerheid is bij de start van het fonds wel een reservering op de provinciale risicobuffer van €30 mln. gemaakt, deze is nog voldoende. |
2.9 Fryslân Hurde Wyn BV (FHW), Leeuwarden
De provincie is enig aandeelhouder in de besloten vennootschap Fryslân Hurde Wyn (FHW). Deze BV is 13 maart 2019 opgericht. Het doel van deze BV is het namens de provincie, vanuit haar publieke verantwoordelijkheid, verwerven, houden en vervreemden van een deelneming in Windpark Fryslân Holding B.V. (WPFH). Deze holding heeft tot doel de realisatie en exploitatie van het windpark om zodoende namens de provincie mede een concrete bijdrage te leveren aan de realisatie van een fossielvrije en uiteindelijk volledig duurzame provincie. FHW heeft als tweede doel de burgerparticipatie in het windpark mogelijk te maken.
Programma |
Ruimte en Klimaat |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerde E. Folkerts) |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
Resultaat |
2021: -/- € 45.801 2022: € 13,6 mln. (positieve resultaten worden verwacht na voltooiing van het Windpark) |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie Fryslân heeft 100% van de aandelen in FHW BV. |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Onderstaand is voor 2022 op basis van conceptcijfers 2022
Eigen vermogen 31-12-2021: € 19,9 mln. Eigen vermogen 31-12-2022: € 20,0 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2021: € 90,2 mln. Vreemd vermogen 31-12-2022: € 89,5 mln. |
Financiële risico’s provincie |
Op 1 oktober 2019 heeft de provincie € 20 mln. eigen vermogen (Agio) en een achtergestelde lening van € 80 mln. aan FHW BV verstrekt.
FHW BV heeft vervolgens op 1 oktober 2019 een bedrag van € 20 mln. aandelenkapitaal en een achtergestelde lening van € 80 mln. verstrekt aan Windpark Fryslân Holding BV.
In 2022 is er vanuit de achtergestelde lening voor het eerst rente en aflossing ontvangen. Door het ontvangen van aflossing op de achtergestelde lening, daalt het geïnvesteerde vermogen in FHW en Windpark Fryslân.
In 2022 voor het eerst dividend ontvangen vanuit het Windpark. Het in 2022 ontvangen dividend bedraagt: € 13,5 mln. In het 2023 is een tweede dividend ontvangen van € 7,1 mln..
Omdat de bouw van Windpark Fryslân is voltooid en in de operationele fase is beland , zijn er geen risico’s meer op gebied van bouwvertraging en kostenoverschrijdingen. |
2.10 OVEF (Coöperatie Openbare Verlichting & Energie Fryslân U.A.) te IJlst
Voorheen SOVF (Stichting Openbare Verlichting Fryslân)
Samenwerkingsverband op het gebied van beheer en onderhoud van openbare verlichting en op het gebied van gezamenlijke inkoop duurzame energie.
Programma |
Infrastructuur |
Rechtsvorm (bestuurder GS) |
Gedeputeerde S. Knol |
Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
Resultaat |
Verwacht resultaat: € 0 |
Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Jaarlijkse bijdrage circa € 16.500,- |
Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Geen |
Financiële risico’s provincie |
Geen |