Beleidsprogramma 2: Infrastructuur

Toelichting
In 2022 vielen er 8 dodelijke verkeersslachtoffers op provinciale wegen, na een aanvankelijke daling in voorgaande jaren nu een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. 

Dat geldt ook voor de 685 (ernstig) verkeersgewonden in Fryslân.  Na een aanvankelijke daling in voorgaande jaren is er nu sprake van een stijging ten opzichte van voorgaande jaren. T.o.v. het gemiddelde 2007-2009 betreft het nog wel een daling.

Toelichting
Per saldo is er een overschrijding van  € 5.000,- op dit beleidsveld.

Structurele budgetten
Per saldo is er een nadeel van € 60.000,-. Op  het budgetten voor verkeersveiligheid/innovatie/educatie en gedrag is € 23.000 meer besteed, deze kosten hangen samen met de tijdelijke budgetten die voor hetzelfde doel bestemd zijn en vanwege en een lagere bate van € 37.000,- doordat de begrote huur is verantwoord bij de lasten (lagere uitgave) in plaats van huuropbrengsten. Voor de komende begrotingen zal dit aangepast worden.

Tijdelijke budgetten
Per saldo zijn er lagere lasten van € 55.000,-. Deze post hangt voor het grootste groot deel  samen met de structurele middelen voor hetzelfde doel (verkeersveiligheid/innovatie/educatie).  Aan de structurele middelen zijn meer kosten toegerekend en een deel valt vrij in verband met lagere uitgaven, onder andere door het moeizaam kunnen van een producent en ontwikkeling van een prototype voor een kantelfiets. Verder is er voor € 18.000,- vrijval op het budget waddenveren omdat de kosten lager zijn uitgevallen. De overige middelen hebben hoofdzakelijk betrekking op de subsidieplafond voor bestrijding fietsonveiligheid circa € 8 mln. Voor het grootste deel zijn inmiddels aanvragen ontvangen, de uitgaven zullen hoofdzakelijk in 2023 plaatsvinden, de mutatie loopt via de reserve tijdelijke budgetten.

Overlopende passiva
Dit betreft de overlopende passiva voor verkeersinfrastructuur. 
De hogere lasten en baten (€ 74.000,-) ontstaan doordat deze overlopende passiva niet meer tijdig in de begroting opgenomen kon worden omdat de beschikking later dan de berap is ontvangen. De uitgaven worden gedekt door een bijdrage van het Rijk.

Toelichting

Algemeen: zoals eerder gerapporteerd bij o.a. de jaarstukken 2021 blijft de kostenstijging en schaarste van bouwmaterialen een actueel risico voor infrastructurele projecten. Het laatste jaar zijn de realisatiekosten in de grond-, weg- en waterbouw met meer dan 10% gestegen. De budgetten zijn, conform beleid, bijgesteld op basis van de GWW index.

Toelichting
RYP 2.0 en overige infraprojecten
Zowel binnen het RYP 2.0 als bij de overige infraprojecten is er sprake van vertraging in de uitvoering. Dat komt met name door vertraging bij de aanleg / verplaatsing van kabels en leidingen door de nutsbedrijven en als gevolg van de hoge prijsstijgingen binnen de sector.  Een aantal kunstwerken zijn uitgesteld vanwege vertraging in de levering van electrotechnische onderdelen. Voor het RYP 2.0 is een actualisatie van de programmering opgesteld en met PS gedeeld middels het Uitvoeringsprogramma Verkeer & Vervoer.  

Grote infrastructuurprojecten
Bij de grote infrastructuurprojecten zijn er diverse zaken die extra inzet van personeel vragen, zoals de staalslakkenkwestie en afrondende gesprekken met het Rijk en aannemer mbt Knooppunt Joure. Ook is de uitkomst van de planschadeprocedure knooppunt Joure nog onzeker. Dit hopen we volgend jaar af te kunnen ronden. 

Toelichting
Per saldo is de afwijking nihil.

Tijdelijke budgetten
De lagere last van € 1,9 mln. heeft voor € 1,3 mln. betrekking op concrete RSP-infraprojecten. Er is vertraging in de afrekening en rapportage door Prorail waardoor de bijdrage aan het project ESGL (extra sneltrein Groningen-Leeuwarden) nog niet verwerkt kon worden.  Verder betreft het voor € 450.000 een subsidieplafond voor openbaar vervoer en € 170.000 voor de investeringsagenda Drachten-Heerenveen, bij deze laatste is discussie over het ontwerp de reden van vertraging. De bedragen worden via de reserve tijdelijke budgetten doorgeschoven naar 2023.

Reserves/mutatie reserves
De hogere lasten van circa € 75 mln. bestaat uit € 88 mln. welke  betrekking heeft op de verrekening van boekwaardes voor activa in eigendom bij derden ten laste van de hiervoor bestemde dekkingsreserve kapitaalslasten.

In de loop van september 2022 heeft de commissie BBV in hun vraag en antwoord rubriek aangegeven dat in het geval van een bijdrage in een activum van derden, de provincie dezelfde wijze van al dan niet afschrijven moet hanteren als die derde. Aangezien het Rijk niet activeert (investeringen op afschrijving zetten) mogen wij dat ook niet doen.
In de dekkingsreserve kapitaallasten zijn de bijdrage opgenomen voor de Rijksprojecten Harlingen, Joure, Haak om Leeuwarden en bereikbaarheid Leeuwarden. De boekwaarde (gemaakte kosten minus (toekomstige) inkomsten) bedraagt € 88,9 mln per 31/12/2022 en deze is bij de jaarrekening in één keer afgeboekt. Hier tegenover staat de beschikking over de dekkingsreserve kapitaallasten waarmee dit geen effect heeft op het rekeningresultaat.

Daarnaast lagere lasten van € 7,5 mln. welke betrekking heeft op de bijdrages uit de dekkingsreserve kapitaalslasten voor projecten en € 5,6 mln. welke betrekking heeft op de beklemde reserves voor de investeringsagenda Drachten-Heerenveen en de ontsluiting bij Stavoren/rondweg Warns. € 0,9 mln. heeft betrekking op de reserve voor DNA.  De resterende middelen worden ingezet voor het realisatie budget  voor de sluis. Verwerking verloopt via mutatie reserves, een deel schuift door naar 2023.

Overlopende passiva
De overlopende passiva heeft betrekking op diverse specifieke uitkeringen (SPUK’s). Het gaat hierbij om de regionale aanpak laadinfrastructuur, stimulering verkeersveiligheidsmaatregelen en het RSP mobiliteitsfonds. De afwijking ten opzichte van de begroting ontstaat hoofdzakelijk bij de stimulerende verkeersveiligheidsmaatregelen (SPV-subsidie), dit komt door moeizame grondaankopen, uitvoering is nu gepland in het 1ste halfjaar van 2023.

*de prestatie-indicatoren van het onderhoud zijn gebaseerd op een onderhoudsniveau cijfer 7. Vanaf 2023 geldt het onderhoudsniveau 6.

Toelichting
Afstandsbediening bruggen
In 2022 zijn 3 bruggen aangesloten op de bediencentrale.  Dat de planning van 8 bruggen voor 2022  niet is gehaald heeft te maken met leveringsproblemen.  De 5 bruggen zijn doorgeschoven naar het 1e kwartaal 2023.

Diepte vaarwegen 
Voor 2022 was de doelwaarde  dat 90 % zou voldoen aan een onderhoudsniveau 7.  We zijn uitgekomen op een percentage van 87 %.  Vanaf 2023 is het vastgestelde onderhoudsniveau een 6 . Op basis van dit niveau voldoen we ruim aan deze doelwaarde van 90 %.    

Oneigenlijk gebruik provinciale eigendommen
Er is nog steeds een lichte achterstand in de afhandeling van de dossiers. In 2023 wordt extra capaciteit ingezet om deze achterstanden in te halen.

Toelichting
Per saldo is er een overschrijding van € 251.000,- op dit beleidsveld.

Structureel lasten
Per saldo is er een overschrijding van € 248.000,-. Op het structureel budget beheer en onderhoud (€ 238.000,-)  is minder dan 1,5 % van de totale middelen niet tot besteding gekomen.  De lagere lasten zijn deels ontstaan door vrijval van kapitaalslasten € 128.000,-. Lagere lasten op het budget beheer en onderhoud Vaarwegen, vanwege lagere uitgaven op onderhoud oevers en depotbeheer en lagere lasten op het budget beheer en onderhoud kunstwerken , vanwege lagere uitgaven op sluis  Lauwersoog en door voordelige aanbestedingen  Verder zijn er hogere lasten op het budget beheer en onderhoud steunpunten en opstallen van door  uitbreiding met steunpunt “Het Swettehuis”  en vertraging in de verkoop van de af te stoten steunpunten waardoor de exploitatielasten nog doorlopen.  De lagere bate van € 486.000,-  hoofdzakelijk veroorzaakt doordat de verkoop van het onroerende zaken (o.a. steunpunt) € 624.000,- nog niet is gerealiseerd in 2022, verwachting is dat deze komend jaar wel verkocht zal worden, verder zijn er meer kosten doorbelast voor de inzet Turfroute € 209.000,-.

Tijdelijke budgetten
Per saldo is de afwijking nihil. Bij het project onrechtmatig gebruik resteert € 20.000,-. Het project is enigszins vertraagd waardoor er ook minder koopovereenkomsten worden gesloten. Daarnaast ligt de focus op het onrechtmatig gebruik van water. Indien er overeenkomsten met gebruikers worden gemaakt dan zijn dit huurovereenkomsten waar geen extra kosten mee gemoeid zijn. Bij het project de vaarweg de Boontjes is een overschrijding van € 22.000,- het betreft hier de eindafrekening.

Reserves/mutatie reserves
De lagere lasten € 2,5 mln. heeft voor € 1,6 mln. betrekking op de reserve activa van derden (project afstandsbediening bruggen). Het betreffende project is nog niet geheel gerealiseerd in 2022. Er is tevens € 0,3 mln. geboekt in verband met afboeking van de boekwaarde ten laste van de dekkingsreserve kapitaalslasten. Verder resteert er bij de reserve grootonderhoud wegen circa € 0,4 mln.  doordat de bestekken nog wachten op de eindafrekeningen.  Daarnaast is er een onderschrijding van €  0,1 mln.  op groot onderhoud kunstwerken wegen . Dit is ontstaan door vertraging in werkzaamheden als gevolg van leveringsproblemen van onderdelen. Bij de reserve grootonderhoud water is het restant € 0,8 mln. dit komt het grootste gedeelte door vertraging van baggerwerkzaamheden op het van Harinxmakanaal. Deze werkzaamheden worden begin 2023 gerealiseerd.  Verder is er een kleine onderschrijding op de werkzaamheden kunstwerken water. Dit is ontstaan door vertraging in werkzaamheden als gevolg van leveringsproblemen van onderdelen.

Toelichting
Versnelling over bestaand en nieuw spoor Noorden-Randstad
De Tweede Kamer heeft in december 2022 een amendement aangenomen om € 35 miljoen Rijksfinanciering vrij te maken om het knelpunt bij Meppel aan te pakken. Daarnaast is per amendement € 75 miljoen Rijksfinanciering vrijgemaakt voor vervanging van de HRMK-spoorbrug bij Leeuwarden. Om versnellingsmogelijkheden op korte termijn (2025) te verzilveren wordt daarnaast ingezet op gebruik van sneller materieel door NS (intercity Nieuwe Generatie) en het optimaliseren van de dienstregeling. Deze maatregelen moeten een aantal minuten rijtijdwinst opleveren. Voor versnelling over nieuw spoor: zie toelichting bij Lelylijn.

Decentralisatie sprinterdiensten Leeuwarden-Zwolle
In november 2022 zijn met het Rijk afspraken gemaakt over de decentralisatie van de sprinterdienst. Die afspraak houdt in dat we de concessieverlening voor de sprinterdienst Leeuwarden-Zwolle niet per 2025 decentraliseren van het Rijk naar de provincie Fryslân. Het Rijk en de provincie hebben als voorwaarden voor decentralisatie gesteld dat dit meerwaarde voor de reiziger op moet leveren en dit budgetneutraal moet plaatsvinden. Voor de overdracht van de concessie zijn de mogelijkheden verkend om het reizigersproduct te verbeteren. Ook is onderzoek gedaan naar de financiële en praktische consequenties. Het is het Rijk en de provincie vervolgens niet gelukt om overeenstemming te bereiken over de voorwaarden voor decentralisatie per 2025. Dit hangt met name op de financiële opgave om de treindienst te decentraliseren, en de middelen die beide partijen beschikbaar hebben voor exploitatie en investeringen.

Decentralisatie Friese Waddenveren
Er heeft geen besluitvorming in PS plaatsgevonden. Dit heeft er mee te maken dat in november 2022 door het Rijk en de provincie het besluit is genomen om de concessieverlening voor de Friese Waddenveren niet te decentraliseren van het Rijk naar de provincie Fryslân. Voor de overdracht van de concessie is een onderzoek uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in de financiële en juridische aspecten die verband houden met de beoogde decentralisatie, het beheer en onderhoud van de haveninfrastructuur en vaargeulen, en de meerwaarde van de beoogde decentralisatie voor de reiziger. Uit dit onderzoek in opdracht van de provincie is gebleken dat een dergelijke overname maar een beperkte meerwaarde heeft voor de reiziger en bovendien aanzienlijke kosten en risico’s voor de provincie met zich meebrengt. Het Rijk heeft toegezegd dat de provincie bij de aanbesteding van de nieuwe concessie(s) wordt betrokken.

Innovatieve tafels
De doelwaarde voor het organiseren van innovatieve tafels is niet gehaald. Door de fysieke beperkingen tijdens de coronapandemie in het eerste kwartaal van 2022 en de extra ambtelijke capaciteit die nodig was om het voorzieningenniveau van het OV op peil te houden en om de nieuwe aanbesteding van het busvervoer voor te bereiden, zijn er geen tafels georganiseerd.

Toelichting
Per saldo is er een overschrijding van € 30.000,- op dit beleidsveld.

Structureel lasten
Per saldo is er een overschrijding van circa € 30.000,-. Deze afwijking is minder dan 0,5%. Op het deel voor de concessie zijn de lasten iets hoger dan begroot, bij het OV beheer zijn de lasten iets lager dan begroot. De aantekening hierbij is dat de provinciale exploitatiebijdragen 2021 en 2022 nog niet definitief zijn vastgesteld. Hogere brandstofprijzen en indexering kunnen aan de orde zijn.  Dit zal pas in 2023 bekend zijn.

Overlopende passiva
De overlopende passiva heeft betrekking op de 4de trein Sneek-Leeuwarden.