2.1 Alliander NV, Arnhem
De participatie in Alliander NV is in 2009 ontstaan na de splitsing van Nuon NV in een productie- en leveringsbedrijf (Nuon Energy dat is overgenomen door Vattenfall) en een netwerkbedrijf (Alliander NV). Alliander zorgt voor de distributie van gas en elektriciteit in grote delen van Nederland, waaronder Fryslân. Het openbaar belang van het aandeelhouderschap van de netbeheerders is verankerd in de wet. De aandelen dienen wettelijk in publieke handen te blijven.
| Programma |
Provinciefinanciën |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde E. Folkerts) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
| Resultaat |
Netto resultaat 2022: € 198 mln.
Netto resultaat 2023: € 267 mln. |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Provincie Fryslân bezit 12,65% van de aandelen.
Dividend 2022: € 10,4 mln.
Dividend 2023: € 15,1 mln. + € 6,7 mln. eenmalig dividend
Provincie Fryslân heeft in 1992 een niet aflosbare achtergestelde lening verstrekt aan een rechtsvoorganger van Alliander (de PEB/ PEGM). De lening heeft een omvang van € 31,8 mln. en Alliander betaalt hierover jaarlijks 8% rente. Alliander heeft aangegeven van de lening af te willen. Over de voorwaarden waaronder Alliander de lening mag aflossen is in april 2023 overeenstemming bereikt; de lening eindigt per 31 december 2028.
De grootschalige investeringen in de netten van Liander (100% dochter van Alliander) zijn in de afgelopen jaren sterk gestegen. In 2022 is er € 1,2 miljard geïnvesteerd (2021 € 1,0 miljard) en de komende jaren zal het jaarlijkse investeringsbedrag nog verder gaan oplopen. Door de combinatie van sterk toenemende investeringen en lange terugverdientijden (van circa 40 jaar) neemt de financieringsbehoefte van Alliander sterk toe. De investeringen worden voornamelijk gefinancierd met vreemd vermogen (bankfinancieringen), maar er moet een zekere solvabiliteit worden gehandhaafd door voldoende eigen vermogen aan te houden.
Om het eigen vermogen op peil te houden heeft Alliander in 2021 een reverse converteerbare hybride obligatielening van de aandeelhouders gekregen ter grootte van € 600 mln. Provincie Fryslân heeft hiervan € 76,5 mln. verstrekt. De lening telt voor 50% mee tot het eigen vermogen van Alliander en mag onder voorwaarden worden geconverteerd naar aandelen.
Alliander heeft begin 2024 dochteronderneming Kenter BV verkocht aan het consortium ABP en OMERS Infrastructure. Dit heeft Alliander gedaan omdat Kenter buiten Alliander beter tot zijn recht komt. Alliander heeft als netwerkbedrijf te maken met beperkende wet- en regelgeving. Daarnaast ligt de focus van Alliander op het uitbreiden en versterken van de Energienetten . De opbrengst van de verkoop van Kenter (€ 871 mln.) zal hiervoor worden gebruikt. De aandeelhouders hebben in 2023 ingestemd met de verkoop en worden eenmalig gecompenseerd voor het wegvallen van het dividend van Kenter. Er is hiervoor in 2024 € 53 mln. aan extra dividend uitgekeerd. Het deel voor provincie Fryslân is € 6,7 mln. Door het Afsprakenkader die de Netbeheerders in 2023 zijn overeengekomen met het Rijk, kan Alliander bij toekomstige kapitaalbehoefte een beroep doen op het Rijk. Voorafgaand aan een kapitaalversterking vanuit het Rijk zal Alliander eerst de huidige aandeelhouders om additioneel kapitaal vragen. Indien het Rijk kapitaal gaat verstrekken, wordt zij ook mede aandeelhouder. |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022: € 4,6 miljard
Eigen vermogen 31-12-2023: € 4,7 miljard
Solvabiliteit 31-12-2022: 49,0%
Solvabiliteit 31-12-2023: 46,1% |
| Financiële risico’s provincie |
Een toekomstige versterking van het eigen vermogen vanuit het Rijk, heeft gevolgen hebben voor de zeggenschaps- verhoudingen en de hoogte van het dividend.
Op dit moment kijkt Alliander naar het uitbetalings-percentage van het dividend. Ondanks de forse investeringen verwacht Alliander dat de winst de komende jaren gaat stijgen en daarmee ook het uit te keren dividend. Om meer eigen vermogen te sparen, overweegt Alliander om het dividendpercentage te verlagen. Een sterke verlaging levert voor de aandeelhouders mogelijk problemen op, omdat rekening wordt gehouden met een jaarlijks dividend over het in Alliander geïnvesteerde vermogen. |
2.2 Vitens NV, Zwolle
Vitens NV is het grootste drinkwaterbedrijf van Nederland en levert topkwaliteit drinkwater aan 5,4 miljoen mensen en bedrijven in de provincies Fryslân, Flevoland, Gelderland, Utrecht en Overijssel. Het openbaar belang van het aandeelhouderschap is verankerd in de wet. Op grond van de wet dienen de aandelen in overheidshanden te blijven.
Doelstelling: Als Fryslân willen we in het kader van het publieke belang een sterke rol als aandeelhouder in Vitens met als doel ‘Fries water in Friese handen’. Daarnaast wil de provincie de positie die het inneemt op het gebied van water (technologie) met een maximale inzet behouden en zo mogelijk uitbreiden, inclusief het behoud van werkgelegenheid.
| Programma |
Provinciefinanciën |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde F. Douwstra) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Geen |
| Resultaat |
Bedrijfsresultaat 2022: € 33,9 mln.
Bedrijfsresultaat 2023: € 61,0 mln.
Netto resultaat 2022: € 8,2 mln.
Netto resultaat 2023: € 27,2 mln. |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie bezit ongeveer 13% van de aandelen.
Dividenduitkering 2022: € 0
Dividenduitkering 2023: € 0 |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022 € 650 mln.
Eigen vermogen 31-12-2023 € 678 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2022 € 1.447 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2023 € 1.560 mln.
Solvabiliteit per 31-12-2023: 30% |
| Financiële risico’s provincie |
Geen |
2.3 BNG Bank NV, Den Haag
De BNG is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijke belang. De bank beoogt met gespecialiseerde financiële dienstverlening tegen zo laag mogelijke kosten bij te dragen aan maatschappelijke voorzieningen voor burgers. De doelstelling voor de provincie is te behalen resultaat op beleggingen.
| Programma |
Provinciefinanciën |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde E. Folkerts) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
| Resultaat |
Nettowinst 2022: € 300 mln.
Nettowinst 2023: € 254 mln. |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie bezit 75.250 aandelen, dit is minder dan 1%.
Dividend 2022: € 187.780
Dividend 2023: € 188.125 |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022: € 4,6 miljard
Eigen vermogen 31-12-2023: € 4,7 miljard
Vreemd vermogen 31-12-2022: € 107,5 miljard
Vreemd vermogen 31-12-2023: € 110,8 miljard |
| Financiële risico’s provincie |
Geen |
2.4 Nederlandse Waterschapsbank NV (NWB), Den Haag
De Nederlandse Waterschapsbank NV richt zich met haar diensten exclusief op de publieke sector. Zij financiert van oudsher waterschappen, maar ook gemeenten, provincies en aan overheid gelieerde instellingen. Doelstelling voor de provincie is te behalen resultaat op beleggingen.
| Programma |
Provinciefinanciën |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde E. Folkerts) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
| Resultaat |
Nettowinst 2022: € 143 mln.
Nettowinst 2023: € 126 mln. |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Aandelen A (nominale waarde € 115): 24 stuks
Aandelen B (nominale waarde € 460): 25 stuks
Provincie Fryslân bezit minder dan 1% van de aandelen.
Dividenduitkering 2022: € 42.138
Dividenduitkering 2023: € 50.565
Op 1 september 2015 heeft provincie Fryslân een hybride lening verstrekt aan de NWB ter waarde van € 50 mln. NWB kan in 2025 de lening geheel of gedeeltelijk aflossen. |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022: € 2,0 miljard
Eigen vermogen 31-12-2023: € 2,1 miljard
Vreemd vermogen 31-12-2022: € 71,3 miljard
Vreemd vermogen 31-12-2023: € 73,8 miljard |
| Financiële risico’s provincie |
€ 50 mln. hybride lening; kans < 1% |
2.5 Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij NV (NOM), Groningen
Deze participatie, sinds de jaren negentig, vloeit voort uit afspraken tussen het rijk en de drie Noordelijke provincies over de economische ontwikkeling van Noord-Nederland. De vennootschap heeft als doel een bijdrage te leveren aan de verbetering van de sociaal-economische structuur en de werkgelegenheid in de provincies Drenthe, Fryslân en Groningen.
| Programma |
Economie en Mienskip |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
NV (gedeputeerde F. Douwstra) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
|
| Resultaat |
2022: €10,8 mln.
2023: -€1.12 mln. |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie Fryslân heeft 16,7 % van de aandelen in de NOM. |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022: € 151,2 mln.
Eigen vermogen 31-12-2023: € 150 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2022: € 17,8 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2023: € 18,1 mln. |
| Financiële risico’s provincie |
Het risico voor de provincie blijft beperkt tot haar kapitaal inbreng. |
2.6 Thialf Onroerend Goed BV, Heerenveen
Openbaar belang is het behoud van het ijsstadion Thialf als voorziening die voor de provincie een bijdrage levert op het gebied van economie, sport en cultuur. Thialf OG BV bezit 100 % van de aandelen van Thialf B.V. NB: Het boekjaar loopt van 1 oktober tot 30 september van enig jaar.
| Programma |
Economie en Mienskip |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerden E. Folkerts en F. Wiersma) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 zijn bovengenoemde gedeputeerden portefeuillehouder |
| Resultaat |
2021/2022: -/- € 235.000
2022/2023: € 39.402 |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Sinds overname aandelen op 4-9-2013: € 4 mln.; 66,6% van het aandelenkapitaal.
Aandeelhouders lening van € 2 mln. waarvan per 30-9-2023 € 1,6 mln. is opgenomen. |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 30-9-2022: -/- € 0,2 mln.
Eigen vermogen 30-9-2023: -/- € 0,1 mln.
Vreemd vermogen 30-9-2022: € 3,3 mln.
Vreemd vermogen 30-9-2023: € 2,8 mln. |
| Financiële risico’s provincie |
De provincie is voor 2/3 aandeelhouder en gemeente Heerenveen voor 1/3. In 2013 is € 50 mln. geïnvesteerd in ver-/nieuwbouw en is € 1,5 mln. betaald voor de overname van de aandelen. Er is € 2,5 mln. gestoken in verbetering van de balanspositie.
Na enkele moeilijke jaren kan Thialf dit seizoen een bescheiden positief resultaat laten zien. Weliswaar voor het grootste deel het gevolg van incidentele meevallers, zoals de meevallende energiekosten, maar ook structureel is er een kleine plus. Het positieve resultaat geeft de mogelijkheid de reserve groot onderhoud en vervanging te versterken. In het seizoen 2021-2022 is door het rijk eenmalig bijgedragen in vervangingsinvesteringen, maar voor de toekomst moet Thialf daarin zelf voorzien.
Een intensieve lobby van Thialf en haar aandeelhouders heeft ertoe geleid dat de minister van Langdurige Zorg en Sport in het seizoen 2022 – 2023 € 3,44 mln. euro beschikbaar heeft gesteld voor de realisatie van een eigen energiemanagementsysteem met batterijopslag. De RVC heeft de verwachting dat daarmee de jaarlijkse energielasten substantieel verlaagd kunnen worden.
De lobby voor de financiering van de vervangingsinvesteringen en groot onderhoud richting de Rijksoverheid als stakeholder van Thialf heeft geresulteerd dat het Ministerie van VWS € 1 mln. beschikbaar heeft gesteld voor het uitvoeren van vervangingsinvesteringen in de jaren 2021, 2022 en 2023. In het boekjaar 2022-2023 zijn de laatste vervangingsinvesteringen uitgevoerd. Vanaf het seizoen 2023-2024 zal Thialf zelf de vervangingsinvesteringen (voorlopig) volledig moeten bekostigen.
In de vergadering van 16 februari 2022 hebben Provinciale Staten besloten eenmalig € 0,4 mln. uit te trekken voor verbeteringen op het dak van Thialf. Daarna kunnen de zonnepanelen met instemming van de verzekeraars weer aan. Hierdoor verlaagt jaarlijks het exploitatietekort van Thialf en daarmee de compensatie die de provincie als aandeelhouder aan Thialf verstrekt.
De zonnepanelen op het stadion van Thialf zijn, na aanpassingen, weer in bedrijf genomen. Tezamen met de aansluiting op een Energiehub (bestaande uit twee grote batterijen) zal dat leiden tot een forse verlaging van de energielasten. |
2.7 Friese Ontwikkelings Maatschappij BV (voorheen Doefonds), Leeuwarden
Deze BV is op 2 april 2014 opgericht. Doel is via dit fonds de regionale economie te versterken door financiering van innovatie mogelijk te maken. Eind 2017 is Doefonds BV omgezet tot FOM BV met als doel dat de FOM in 2018 ook het adres is voor het Friese bedrijfsleven als het gaat om financiering van starters, export en groei.
| Programma |
Economie en Mienskip |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerde F. Douwstra) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
|
| Resultaat |
Resultaat 2022: -/- € 2.646.286
Resultaat 2023: -/- € 2.804.040 |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Budget per thema:
Innovatie maximaal € 12 mln.
Groei maximaal € 12 mln.
Export maximaal € 3 mln.
Starters maximaal € 3,9 mln. |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022: € 8,0 mln.
Eigen vermogen 31-12-2023: € 7,8 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2022: € 0,2 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2023: € 0,6 mln. |
| Financiële risico's provincie |
Er wordt maximaal € 30,9 mln. uitgezet. Uitgangspunt is dat investeringen vanuit het fonds de kans hebben om de financiering terug te betalen aan het fonds. Gezien de doelgroep waarin het fonds investeert is de provinciale inbreng uit voorzorg deels voorzien. De reservering op de reserve is per budget vastgelegd. Voor Innovatie is dit op voorhand 100%. Voor de overige budgetten dient ter dekking van de risico’s de Reserve risicobuffer:
Groei 33%
Export 20%
Starters 33%
Dit is totaal €17,8 mln. en is nog hoger dan wat tot nu toe is voorzien op het fonds. |
2.8 Fûns Skjinne Fryske Enerzjy BV (FSFE), Leeuwarden
De provincie is enig aandeelhouder in de besloten vennootschap Fûns Skjinne Fryske Enerzjy BV. Deze BV is 2 september 2014 opgericht. Doel van het fonds is het financieren van projecten op het gebied van duurzame energie.
| Programma |
Ruimte en Klimaat |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerde S. Knol) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
|
| Resultaat |
Resultaat 2022: € 116.000
Resultaat 2023: € 295.000 |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Maximaal € 90 mln. |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022: € 18,6 mln.
Eigen vermogen 31-12-2023: € 21,6 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2022: € 39,1 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2023: € 50,1 mln. |
| Financiële risico’s provincie |
FSFE is in het jaar 2013/2014 ontwikkeld en aanbesteed. In januari 2022 is het nieuwe Energieprogramma Fryslân 2022-2025 vastgesteld en heeft Provinciale Staten ingestemd met een aantal uitgangspunten voor FSFE. In het vierde kwartaal van 2024 wordt aan Provinciale Staten opties voorgelegd over mogelijke verlenging en uitbreiding van het fonds.
Bij de start van het fonds is uitgegaan van 100% revolverendheid en die verwachting is niet veranderd.
Voor de zekerheid is bij de start van het fonds wel een reservering op de provinciale risicobuffer van €30 mln. gemaakt, deze is nog ruim voldoende. |
2.9 Fryslân Hurde Wyn BV (FHW), Leeuwarden
De provincie is enig aandeelhouder in de besloten vennootschap Fryslân Hurde Wyn (FHW). Deze BV is 13 maart 2019 opgericht. Het doel van deze BV is het namens de provincie, vanuit haar publieke verantwoordelijkheid, verwerven, houden en vervreemden van een deelneming in Windpark Fryslân Holding B.V. (WPFH). Deze holding heeft tot doel de realisatie en exploitatie van het windpark om zodoende namens de provincie mede een concrete bijdrage te leveren aan de realisatie van een fossielvrije en uiteindelijk volledig duurzame provincie.
| Programma |
Ruimte en Klimaat |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
BV (gedeputeerde E. Folkerts) |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Op 16 juli 2024 heeft het enig bestuurslid, de heer Schippers, plaats gemaakt voor de heer van Stralen. |
| Resultaat |
2022: € 13,6 mln.
2023: € 11,2 mln. |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
De provincie Fryslân heeft 100% van de aandelen in FHW BV. |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Eigen vermogen 31-12-2022: € 20,0 mln.
Eigen vermogen 31-12-2023: € 20,0 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2022: € 89,5 mln.
Vreemd vermogen 31-12-2023: € 84,7 mln. |
| Financiële risico’s provincie |
Op 1 oktober 2019 heeft de provincie € 20 mln. eigen vermogen (Agio) en een achtergestelde lening van € 80 mln. aan FHW BV verstrekt. FHW BV heeft vervolgens op 1 oktober 2019 een bedrag van € 20 mln. aandelenkapitaal en een achtergestelde lening van € 80 mln. verstrekt aan Windpark Fryslân Holding BV. In 2022 is er vanuit de achtergestelde lening voor het eerst rente en aflossing ontvangen. Door het ontvangen van aflossing op de achtergestelde lening, daalt het geïnvesteerde vermogen in FHW en Windpark Fryslân. In 2022 voor het eerst dividend ontvangen vanuit het Windpark. Omdat de bouw van Windpark Fryslân is voltooid en in de operationele fase is beland, zijn er geen risico’s meer op gebied van bouwvertraging en kostenoverschrijdingen. Risico in de exploitatiefase zijn bijvoorbeeld de beschikbaarheid van wind en de betrouwbaarheid van de windturbines. Het prijsrisico van de opgewekte stroom wordt grotendeels afgedekt door de Rijkssubsidie SDE. |
2.10 OVEF (Coöperatie Openbare Verlichting & Energie Fryslân U.A.) te IJlst
Voorheen SOVF (Stichting Openbare Verlichting Fryslân)
Samenwerkingsverband op het gebied van beheer en onderhoud van openbare verlichting en op het gebied van gezamenlijke inkoop duurzame energie.
| Programma |
Infrastructuur |
| Rechtsvorm (bestuurder GS) |
Gedeputeerde S. Knol |
| Bestuurswisselingen of veranderingen in openbaar belang |
Per 20 juli 2023 is bovengenoemde gedeputeerde portefeuillehouder |
| Resultaat |
Verwacht resultaat: € 0 |
| Financieel belang in de verbonden partij (orde van grootte) |
Jaarlijkse bijdrage circa € 16.500,- |
| Eigen en vreemd vermogen verbonden partij |
Geen |
| Financiële risico’s provincie |
Geen we hebben geen garanties afgegeven op inkoop. |