Voor u ligt de begroting 2025 van de provincie Fryslân. In deze periode bouwen we verder aan Fryslân op basis van ons bestuursakkoord ‘Oparbeidzje foar Fryslân’. Daarbij staan we voor grote maatschappelijke vraagstukken, die we in samenhang willen oppakken. Dit doen we in samenwerking en in verbinding met de mienskip. Hieronder leest u op programma-niveau wat we de komende jaren gaan doen en willen bereiken.
Bestuur
We zetten onverminderd in op de kwaliteit van het openbaar bestuur in Fryslân, en daarmee ook onze eigen organisatie. Zo bouwen we aan het vertrouwen in de overheid. Het nastreven van publieke waarden zoals participatie, doelmatigheid en betrouwbaarheid zijn daarbij van essentieel belang. Ook het belang van samenwerken verliezen we daarbij niet uit het oog, we werken waar dat kan het liefst als één overheid. Daarnaast hebben we in het bijzonder aandacht voor het thema ondermijning. Daarbij werken we aan het intensiveren van de inzet op de Wet Bibob en blijven we investeren in onze gezamenlijke aanpak ‘de Friese Norm’.
Infrastructuur
Fryslân is gebaat bij optimale verbindingen om de leefbaarheid en economische ontwikkeling te versterken. Het doel is een goed bereikbaar Fryslân, voor nu en in de toekomst. Dat doen we bijvoorbeeld door het versterken van het regionale openbaar vervoer op basis van de gesprekken die in verschillende regio's zijn gevoerd. De bereikbaarheid van het landelijk gebied is daarbij een belangrijk speerpunt. Een ander belangrijk speerpunt in dit programma is het verbeteren van de verkeersveiligheid en het stimuleren van het gebruik van de fiets.
Landbouw en Natuur
Als landbouwprovincie van Nederland zijn wij trots op ons landelijk gebied, dat wordt gekenmerkt door het unieke Friese landschap en onze prachtige natuur. Een belangrijke opgave is ervoor te zorgen dat de landbouw en natuur elkaar optimaal versterken. Ons doel is om de landbouw toekomstbestendiger te maken en tegelijkertijd de natuur in Fryslân te versterken. De opgaven om dit te realiseren zijn urgent, maar ook omvangrijk, ruimtelijk en ecologisch verbonden. Dit vraagt om een integrale en gezamenlijke aanpak met onze provinciale partners.
Ruimte en Klimaat
Meer dan voorheen moeten we de verschillende opgaven in samenhang bekijken. We doen dit door de vernieuwing van de POVI met de bijbehorende keuzes voor de ruimtelijke inpassing van diverse urgente opgaven.
We ambiëren dat Fryslân in 2050 waterrobuust en klimaatbestendig is ingericht en een goede bodem- en waterkwaliteit heeft. Grond- en oppervlaktewater dient van een goede kwaliteit te zijn om gebruikt te kunnen worden voor alle functies zoals drinkwater, natuur, landbouw, industrie en overige (economische) toepassingen en zwemmen; het drinken van water uit de kraan dient veilig te zijn, nu en in de toekomst. In 2025 stellen we een midterm review op van de KRW nota Fryslân en actualiseren de nota op basis hiervan. En we komen met een Bodemagenda die nadere invulling geeft aan de startnotitie bodembeleid (PS 2022).
We willen Fryslân samen op energiegebied vooruithelpen. Met de Friese overheden en verschillende maatschappelijke organisaties blijven we binnen de Friese Energietafel werken aan een Friese Energievisie. Iedereen moet de mogelijkheid hebben om te verduurzamen. Daarom ondersteunen we inwoners, bedrijven en organisaties bij hun verduurzamingsplannen. Dit doen we middels één provinciaal loket waar iedereen terecht kan. Of het nu gaat om het isoleren van een woning, de activiteiten van een lokale energiecoöperatie of het vergroenen van bedrijven.
Economie en Mienskip
Wij werken aan één economische samenwerkingsagenda voor Fryslân. Aan een schoon, gelukkig en gezond Fryslân. Door op de koers die met bedrijven, onderwijs en gemeenten is ingezet. Net als met het onderwijsakkoord. Fryslân hoort tot de topregio's in Europa als het gaat om circulaire economie. Om nog meer zichtbaar te zijn en om organisaties in Fryslân en daarbuiten te inspireren, organiseren we in 2025 het jaar van de Circulaire economie en halen we 25 Europese regio's naar Fryslân om kennis te delen over circulair ondernemen. Hierbij zal ook aandacht zijn voor duurzaam toerisme, een van de zes speerpunten uit ons economisch beleid. In de afgelopen jaren is de focus verschoven van toerisme als doel op zich naar het inzetten van recreatie en toerisme als middel om een schoon, gezond en gelukkig Fryslân te realiseren.
We investeren de komende periode fors in cultuur. Met de nieuwe provinciale cultuurnota zetten we ons in voor een aantrekkelijk cultuuraanbod, waarbij het beleven en maken van kunst en cultuur voor iedereen in Fryslân toegankelijk is. Ook zijn we als provincie de hoeder van de Friese taal. Samen met het Rijk hebben we de hoge ambities voor de Friese taal vastgelegd in de nieuwe Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK). Het Rijk heeft in totaal 18 mln. euro beschikbaar gesteld voor de uitvoering hiervan. Naast de uitvoering van de BFTK zetten we vol in op het Taalplan Frysk 2030.
We blijven investeren in de leefbaarheid van dorpen, buurten en wijken in onze provincie. Dit doen we bijvoorbeeld met het voortzetten van de Dorpsontwikkelingsmaatschappijen (DOM’s) en het Iepen Mienskipsfûns, waarbij we aandacht hebben voor 'Lytse Mienskipsinisjativen' en het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed.
Bedrijfsvoering
Om onze maatschappelijke opgaves en ambities te realiseren zetten we in op goed werkgeverschap, en op het behouden en het werven van medewerkers. Dit doen we samen als één overheid met andere gemeenten en Wetterskip Fryslân. Verder is de ambitie om de provinciale dienstverlening te vergroten, door bijvoorbeeld het aanvragen van subsidies eenvoudiger te maken en meer medewerkers in te zetten voor onze wettelijke taken.
Financieel perspectief
In het financieel beleid gaan we verder op de ingezette solide koers. De komende jaren voeren we het bestuursakkoord uit waarmee we € 175 mln. extra investeren in Fryslân. Door de positieve effecten van de meicirculaire provinciefonds 2024 ontstaat er ook weer ruimte in de vrij aanwendbare reserve eind 2027 om in te zetten. Begin 2025 zal de tussenbalans van het bestuursakkoord gepresenteerd worden. Op basis daarvan zal bij de kadernota 2026 de integrale keuze gemaakt worden waar beleid en/of middelen bijgesteld moeten worden om zo de gewenste resultaten te behalen.
Het college van Gedeputeerde Staten van Fryslân