Programma 3: Natuur en Landbouw

Inzet beschikbare middelen programma 3 Natuur en Landbouw

Terug naar navigatie - Inzet beschikbare middelen programma 3 Natuur en Landbouw
Exploitatie- bedragen x € 1.000 Begroting incl. vastgestelde wijzigingen Voorstel Begrotingswijziging Realisatie per 1-6 Vastgelegde verplichtingen per 1-6 Saldo
Totaal lasten 143.164 5.877 40.405 50.010 58.625
Totaal baten 58.454 -6.200 802 0 51.452
Saldo van lasten en baten 84.709 12.077 39.603 50.010 7.173

Uitgebreide financiële tabel

Terug naar navigatie - Uitgebreide financiële tabel
Beleidsveld - bedragen x € 1.000 Begroting incl. vastgestelde wijzigingen Voorstel Begrotingswijziging Realisatie per 1-6 Vastgelegde verplichtingen per 1-6 Saldo
Lasten
3.1 Natuur 132.532 5.935 37.796 49.572 51.099
3.2 Landbouw 10.632 -58 2.609 438 7.526
Totaal lasten 143.164 5.877 40.405 50.010 58.625
Baten
3.1 Natuur 58.343 -6.200 798 0 51.345
3.2 Landbouw 111 0 4 0 108
Totaal baten 58.454 -6.200 802 0 51.452
Saldo van lasten en baten 84.709 12.077 39.603 50.010 7.173

Beleidsveld 3.1. Natuur

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 3.1.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 3.1.

1. We willen natuur en biodiversiteit herstellen en bevorderen, d.m.v.:

  1. Het realiseren van een robuust en kwalitatief hoogwaardig Natuurnetwerk (NNN), incl. 20 Natura 2000-gebieden en 4 Nationale Parken. 
  2. Het realiseren van een goede basiskwaliteit Natuur, ook in het landelijke gebied en binnen de bebouwde kom.
  3. Het beschermen van kwetsbare, bedreigde en beschermde soorten en stoppen van de achteruitgang van de biodiversiteit en het realiseren van een opgaande trend voor soorten (bijvoorbeeld weidevogels).
  4. Het beperken van schade en overlast (zoals vraatschade door ganzen) d.m.v. faunabeheer en de aanpak van invasieve exoten. 
  5. Stikstofvergunningen verlenen die er voor zorgen dat er uitvoering gegeven kan worden aan het  FPLG en het uitvoeringsprogramma stikstof. 

Nationale parken: Het nieuwe – landelijke – beleidsprogramma voor de Nationale Parken uitwerken voor de Nationale Parken Alde Feanen, Schiermonnikoog, Lauwersmeer (samen met de provincie Groningen) en Drents-Friese Wold (samen met de prov. Drenthe).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Natura 2000: Er zijn drie evaluaties ten behoeve van nieuwe beheerplannen (Alde Feanen, Deelen, Rottige Meenthe) opgesteld.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Natura 2000: Er is een begin gemaakt met het actualiseren van vier beheerplannen (Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Natura 2000: Er worden onderzoeken uitgevoerd en gegevens verzameld waarmee kennisleemtes uit de natuurdoelanalyses worden opgelost.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Natura 2000: Er zijn herstelmaatregelen uitgevoerd in de Natura 2000 gebieden (opgenomen in de beheerplannen).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Realisatie NNN door minimaal 100 ha verwerving/functiewijziging en minimaal 200 ha inrichting.

Beleid

G

Tijd

O

Tijd (toelichting)

De inzet is om dit jaar 100 ha functiewijziging en 200 ha inrichting NNN te realiseren. We lopen momenteel iets achter in de realisatie en we zijn afhankelijk van derden of we deze resultaten gaan halen. Een nadere toelichting wordt gegeven in de paragraaf grote projecten onderdeel Natuurpact: uitvoering natuurontwikkelingsopgave.

 

Geld

G

Uitvoeren Friese bomen- en bossenstrategie door minimaal 30 ha bosuitbreiding, 150 ha bosrevitalisatie, 10 ha uitbreiding landschapselementen en 40 ha revitalisering landschapselementen.

Beleid

G

Tijd

O

Tijd (toelichting)

Het budget t.b.v. de maatregelpakketten is in het najaar 2024 ontvangen. De organisatie is inmiddels ingericht en het accent ligt nu op uitvoering. De doelwaarden zijn in 2025 in voorbereiding en uitvoering waarbij deze doelwaarden in voorjaar 2026 worden gerealiseerd.

Geld

G

Uitvoering Programma Natuur: Er zijn maatregelen in de SPUK Programma Natuur uitgevoerd.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Uitvoeren strategie Grip op kwaliteit; actualisatie begrenzing en verbeteren kwaliteit.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Uitvoering herstelprogramma biodiversiteit.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Uitvoeren Nota Faunabeleid Fryslân, uitvoeren Beleidsnota Invasieve Exoten Fryslân, actualisatie en uitvoeren Interprovinciaal Wolvenplan, opstellen en uitvoeren Friese Beverbeleidsregels en actualiseren en uitv. beleid hoefdieren (damhert en ree).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Uitvoeren Nota Weidevogels 2021-2030, inclusief de LIFE IP GrassBirdHabitats, maatregelpakket weidevogels en het Aanvalsplan Grutto.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Ontwikkelen actief soortenbeschermingsbeleid/ gemeenten adviseren en faciliteren bij het opstellen van soortenmanagementplannen (SMP's).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

De PAS-melders dossiers zullen in meerdere jaren worden afgerond.

Beleid

O

Beleid (toelichting)

Er is afgesproken dat voor 1 juli  2025 alle PAS-meldingen zijn geverifieerd en dat de PAS-melders hierover bericht hebben ontvangen. We liggen op koers. De laatste meldingen worden in juni 2025 afgehandeld. De stappen daarna zijn onzeker door de gerechtelijke uitspraken en het nog niet hebben van een geborgd maatregelenpakket om de staat van de natuur te verbeteren.

Tijd

O

Tijd (toelichting)

De verificatie loopt op koers. Door gerechtelijke uitspraken en het nog niet hebben van een geborgd maatregelenpakket om de staat van de natuur te verbeteren kunnen er geen vergunningen op PAS-melders afgegeven worden. 

Geld

G

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren
Onderwerp Indicator Doelwaarde 2025 Prognose 2025
1. Herstel en bevorderen biodiversiteit. Agrarisch natuur- en landschapsbeheer: Beheerde ha via de Subsidiestelsel Natuur en Landschap – onderdeel agrarisch natuurbeheer.  25.395 ha totaal in 2025  
Natuurbeheer: beheerde ha via het Subsidiestelsel Natuur en Landschap – onderdeel natuurbeheer. 67.430 ha totaal in 2025  
Natura 2000: Evaluaties ten behoeve van nieuwe beheerplannen. 3  
Natura 2000: Start actualisatie beheerplannen voor de eilanden (met een gebiedsproces), definitieve vaststelling uiterlijk 2028. 4  
Realisatie NNN:
aantal ha. verwerving/functiewijziging.
aantal ha. inrichting. 
100 ha.
200 ha.		  
Natuurkwaliteit: Uitvoering Grip op Kwaliteit door beheerevaluaties van gebieden samen met beheerders. 6  

Uitvoeren bossenstrategie.

 

 30 ha bosuitbreiding
150 ha bosrevitalisering
10 ha uitbreiding landschapselementen
40 ha revitalisering landschapselementen		  
3. Soorten. Toename van het aantal broedparen grutto.  doel (2030): 10.000 broedparen grutto- huidig (2024)  circa 8.350 broedparen grutto  
5. Stikstof vergunningen.   Aantal afgeronde PAS-melders dossiers. 220  
Percentage tijdig verleende vergunningen en ontheffingen in het kader van de natuurtaken in de omgevingswet. 95%  

Toelichting

De inzet is om dit jaar 100 ha functiewijziging en 200 ha inrichting NNN te realiseren. We lopen momenteel iets achter in de realisatie en we zijn afhankelijk van derden of we deze resultaten gaan halen. Een nadere toelichting wordt gegeven in de paragraaf grote projecten onderdeel Natuurpact: uitvoering natuurontwikkelingsopgave.

Het budget t.b.v. de maatregelpakketten is in het najaar 2024 ontvangen. De organisatie is inmiddels ingericht en het accent ligt nu op uitvoering. De doelwaarden zijn in 2025 in voorbereiding en uitvoering waarbij deze doelwaarden in voorjaar 2026 worden gerealiseerd

Aantal afgeronde Pas melders:  Voor het legaliseren van PAS melders zijn de stappen onzeker door de gerechtelijke uitspraken en het nog niet hebben van een geborgd maatregelenpakket om de staat van de natuur te verbeteren.

Percentage tijdige verleende vergunningen en ontheffingen: In verband met complexiteit van de aanvragen, is niet op alles tijdig beslist. Tevens kan er door gerechtelijke uitspraken niet tijdig beslist worden op stikstof aanvragen.  Tenslotte is met de invoering van de Omgevingswet nog niet mogelijk om alle aanvragen goed weer te geven met betrekking tot tijdigheid. Aanvragen die via het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) zijn binnengekomen vanaf 1 januari 2024 zijn niet verwerkt in deze gegevens. 

Beleidsveld 3.2. Landbouw

Wat willen we bereiken?

Terug naar navigatie - Wat willen we bereiken?

Doelstelling beleidsveld 3.2.

Terug naar navigatie - Doelstelling beleidsveld 3.2.

We streven naar een toekomstbestendige landbouw in Fryslân.  

    1. Fryslân blijft de landbouwprovincie van Nederland. 
    2. Wij zorgen voor een goede balans tussen landbouw en natuur. Landbouw en natuur kunnen en moeten elkaar versterken in een toekomstbestendige landbouw.

Wij ondersteunen ondernemers die zoeken naar nieuwe verdienmogelijkheden en zetten ons, ook in Den Haag en Brussel, in voor een goed verdienmodel voor de boeren.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

In hoe wij met de landbouwsector omgaan, staat het ondernemerschap en vakmanschap van de landbouwsector centraal

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Landbouwgrond blijft zoveel mogelijk behouden voor de sector.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Wij bevorderen lokale voedselproductie en -ketens.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Meewerken aan één economische agenda voor Fryslân voor wat betreft de agrofoodsector.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Het creëren van en zoeken naar vergunningsruimte, in het bijzonder voor de PAS-melders.

Beleid

R

Beleid (toelichting)

In eerste instantie zou de ministeriële commissie ME&N eind maart begin april met een pakket aan maatregelen komen. Dit komt nu pas op zijn vroegst in augustus. Daarna kan de provincie beoordelen of er nog aan aanvullende maatregelen nodig zijn om vergunningverlening weer mogelijk te maken. Dit is spoor 2 vanuit de ministeriële commissie. Vanuit de provincie zijn we aan het inventariseren welke acties de provincie voor dit aanvullend spoor kunnen doen.

Vanuit spoor 1 wordt gekeken naar maatregelen vanuit wettelijke kaders. Hiervan is de rekenkundige ondergrens een voorbeeld. In mei 2025 heeft de Raad van State hierover advies uitgebracht. De minister gaat nu kijken hoe de rekenkundige ondergrens op een verantwoorde wijze kan worden ingevoerd. Mocht dit gebeuren dan kunnen daarmee naar verwachting circa 40% van de PAS-melders worden gelegaliseerd. 

Gezien de grotere kans om een handhavingsverzoek is er geen bedrijf dat op dit moment het risico wil nemen voor de aanvraag om een vergunning.  Via diverse overlegstructuren is ambtelijk naar het ministerie van LVVN inzet gepleegd over mogelijkheden om vergunningverlening weer op gang te krijgen. Dit blijven we doen.

Tijd

R

Tijd (toelichting)

De datum waarop PAS melders gelegaliseerd hadden moeten zijn is inmiddels verstreken. 

Geld

R

Geld (toelichting)

Als er een plan is hoe de PAS melders gelegaliseerd kunnen worden, zijn hier nog geen uitvoeringsmiddelen voor beschikbaar. 

Het integreren van bovenstaande punten in een beleidsnotitie en bijbehorende, realistische uitvoeringsagenda (Landbouwagenda).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Optimale inzet van de niet-grondgebonden instrumenten van het GLB via de regeling Europese landbouwsubsidies provincie Fryslân 2023-2027.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Aantrekkelijke vergoedingen voor natuurbeheer en natuurdoelen (zoals ANLb, weidevogels) motiveren boeren om deel te nemen.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

De nieuwe POVI bevat een visie op de ruimtelijke aansluiting van verschillende typen landbouw en natuur bij de water-, bodem- en ecosystemen van Fryslân. Daaraan wordt beleid gekoppeld.

Beleid

O

Beleid (toelichting)

POVI is nog in ontwikkeling

Tijd

O

Tijd (toelichting)

POVI is nog in ontwikkeling

Geld

O

Geld (toelichting)

POVI is nog in ontwikkeling

Landbouwbodems worden duurzaam beheerd.

Beleid

O

Beleid (toelichting)

De context hiervan zal nader worden verkend in de uitvoeringsagenda Landbouw, e.e.a in relatie met de maatregelpakketten/ANLb.

Tijd

O

Tijd (toelichting)

De context hiervan zal nader worden verkend in de uitvoeringsagenda Landbouw, e.e.a in relatie met de maatregelpakketten/ANLb.

Geld

G

Kringlopen van mest, mineralen en grondstoffen worden mogelijk gesloten, inclusief die uit menselijke plas en poep.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

T.a.v. de wettelijke doelen voor klimaat, natuur en water van het FPLG: inhoudelijk meedenken en -werken aan de uitvoering van de relevante maatregelpakketten, zodat een goede afstemming met het landbouwbeleid gewaarborgd blijft.

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Uitvoering geven aan de Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Het integreren van bovenstaande punten in een beleidsnotitie en bijbehorende, realistische uitvoeringsagenda (Landbouwagenda).

Beleid

G

Tijd

G

Geld

G

Resultaatindicatoren

Terug naar navigatie - Resultaatindicatoren

 

Onderwerp Indicator Doelwaarde 2025 Prognose 2025
1. Fryslân blijft de landbouwprovincie van Nederland
 
 
 		 Het aantal ondernemers en veelbelovende nieuwe verdienmogelijkheden dat ondersteund wordt en het aantal lobbyacties richting Den Haag en Brussel. De mate van ondersteuning van initiatieven in de praktijk is afhankelijk van nog te herijken landbouwbeleid en Landbouwagenda en daarmee het beschikbare budget voor dit thema (2025). In 2025 minimaal één concrete lobbyactie richting Den Haag en één richting Brussel.  
Aantal pilots op het gebied van doelsturing (in plaats van sturen met maatregelen) en belonen van goede scores van boerenbedrijven op basis van KPI's. Binnen de Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw worden twee pilots met doelsturing uitgevoerd. Vanuit SPUK-gelden van LVVN  wordt verder gewerkt aan het ontwikkelen van instrumentarium.   
Bij iedere functieverandering van landbouwgrond wordt afgewogen of de nieuwe bestemming daadwerkelijk prioriteit verdient.  Een afwegingskader geformuleerd beleid t.a.v. geldige redenen voor functieverandering van landbouwgrond en een visie daarop en op het principe "Water en Bodem Sturend" in Fryslân in het nieuwe landbouwbeleid.  
 Het aantal nieuwe lokale voedselketens en ondernemers dat ondersteund wordt. Afhankelijk van Landbouwagenda en daarmee het beschikbare budget voor dit thema (2025).   
Aantal initiatieven dat ontplooid is om legalisatie van PAS-melders dichterbij te brengen, hoewel dit de verantwoordelijkheid van het Rijk is. Minimaal één lopende pilot voor legalisatie en een effectieve lobbyactie  richting Den Haag.  
2. Landbouw en natuur versterken elkaar 
 
 		 Het aantal openstellingen  in het kader van het niet-grondgebonden deel van het GLB en de mate waarin deze openstellingen ondersteunend zijn naan het landbouwbeleid van provincie Fryslân.  In 2024 vier openstellingen  in het kader van het niet-grondgebonden deel van het GLB; t/m 2027 in totaal zeven.  Deze zijn  zoveel mogelijk ook ondersteunend aan het landbouwbeleid van provincie Fryslân.  
Deelname aan ANLb en/of de daarvoor verstrekte som aan subsidies. Deelname aan ANLb en/of de daarvoor verstrekte subsidies stijgen minimaal mee naar rato van de extra beschikbaar komende gelden.  
Het aantal initiatieven en/of deelnemende boeren dat bijdraagt aan een betere benutting van dierlijke mest en het beter sluiten van kringlopen.  Minimaal twee   

Toelichting

Bij iedere functieverandering van landbouwgrond wordt afgewogen of de nieuwe bestemming daadwerkelijk prioriteit verdient: De verdere uitwerking hiervan vindt plaats tijdens het lopende proces van de POVI. Concreet zullen daarbij de mogelijkheden van het vormen van Landbouw Hoofdstructuur worden onderzocht.